AIVD: pogingen van Rusland, China en Iran om onze democratie te beïnvloeden

Nederland heeft in 2018 volgens de AIVD in toenemende mate te maken gehad met dreigend gevaar vanuit verschillende kanten. De dreiging van extremisten in ons land neemt toe, radicalisering op scholen, terreurdreiging van terugkerende jihadisten en spionage. Het internationale speelveld raakt steeds ingewikkelder.

Dat blijkt uit het jaarverslag van de AIVD. Afgelopen jaar vonden er voor het eerst sinds de moord op Theo van Gogh in 2004 weer incidenten plaats door extremistische jihadisten. De Syrische man die op 5 mei drie mensen neerstak, de steekpartij op Amsterdam Centraal in augustus en de arrestaties van totaal elf jihadisten in Arnhem die plannen hadden voor een aanslag.

Voorlopig lijkt dat niet voorbij. Er zijn tientallen strijders uit Syrië en Irak teruggekeerd naar Europa en ook Nederland. Vorig jaar waren er dat zo’n 55, totaal bevinden zich nog 135 met een Nederlandse achtergrond in die landen. Totaal rekent de AIVD zo’n 500 personen tot de jihadistische beweging in Nederland.

De dreigingen die op Nederland afkomen zijn complex en agressief. Bovendien hebben ze allemaal een digitale component. De AIVD concludeert uit onderzoek dat landen als China, Iran en Rusland cyberprogramma’s hebben, gericht tegen Nederland.

Ook economische spionage

Opvallend is dat die niet allemaal politieke doeleinden hebben. China richt zich steeds meer op bedrijfsspionage en mikt in Nederland op de sectoren: hightech, energie, maritiem en life sciences & health. Volgends de AIVD is het veiligheidsbewustzijn en de weerbaarheid van het Nederlandse bedrijfsleven onvoldoende.

Het aantal taps dat de AIVD dit jaar plaatste, denk aan een telefoontap, internettap en microfoons, neemt al jaren toe. In 2018 is het aantal geplaatste taps niet eerder zo hoog geweest. Volgens de AIVD komt dat doordat mensen beschikken over meerdere mobiele apparaten.

Hoe gaat het met de Wiv?

In mei vorig jaar trad de nieuwe Wet op de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten in treding. Wat een hoop aandacht kreeg vanwege het raadgevende referendum, waarbij 49,4% kiezers tegenstemde. Het kabinet beloofde daarop extra maatregelen.

Afgelopen december rapporteerde de CTIVD nog kritisch over de werking van de wet. Conclusie was dat de volledige implementatie nog op zich liet wachten. De impact van de nieuwe wet op de diensten was groter dan vooraf was onderkend. Dat blijkt ook uit het jaarverslag. Het toepassen van de wet is lastig te combineren met de operationele taakuitvoering. Het vernietigen van gegevens die niet relevant zijn, wat juist een pijnpunt in het referendum was, daarvoor moet de dienst nog aanpassingen brengen aan de technische uitvoering. Voor 2019 is beloofd dat de implementatie van de wet als prioriteit wordt gesteld.