De robotjournalistiek werd aangekondigd, maar waar blijft die?

De robotjournalistiek werd aangekondigd, maar waar blijft die?

Vijf jaar geleden verschenen ‘alarmerende’ berichten over de robotjournalistiek. De sector die toch al onder druk stond, zou verder krimpen doordat speciale robots zelf nieuwsberichten konden tikken. Inmiddels is het eerste Nederlandse bericht van een robot, slechts een maand oud.

Voor de Provinciale Statenverkiezingen experimenteerde de NOS met robotjournalistiek, een primeur volgens de omroep. Niet eerder werd er een nieuwsbericht in de Nederlandse journalistiek door een robot getikt.

Verkiezingen zijn bij het uitstek geschikt voor een experiment als dit vertelde de redactie van NOS Lab. Met honderden gemeenten en miljoenen cijfers een walhalla voor gestructureerde cijfers. Aangekondigd werd dat de robot voor elke gemeente (355) een apart artikel schrijft. Iets waar geen andere journalist aan komt.

Het project is uitgevoerd door het projectteam NOS Lab. Zij experimenteren met nieuwe technieken en vertelvormen voor de toekomst. Zo liet men zien hoe een depressie voelt en produceerden ze een special over telefoonverslavingen.

2019-04-11_2011png

Vooraf werd de robot geïnstrueerd om in het artikel de naam van de gemeente te melden, het aantal stemmen en de naam van de partij. Daarnaast was de robot ook in staat om synoniemen als ‘de socialistische partij’ of ‘de partij van Geert Wilders’ te gebruiken. Ook kon de robot een oordeel vellen over het uiteindelijke resultaat. De uitslagen van de vorige verkiezingen waren dan ook meegenomen. Uiteindelijk was de uitslag van Schiermonnikoog als eerste binnen en kreeg daarmee de primeur van Nederlandse eerste gepubliceerde automatische bericht. De robot publiceerde het volgende:

‘In de gemeente Schiermonnikoog (provincie Friesland) is de PvdA de grootste partij geworden. De sociaaldemocraten wonnen licht: de partij ging van 17,1 naar 18,2 procent. Als tweede partij eindigde de VVD, die een duikeling maakte en op 13,1 procent kwam. Dat was vier jaar geleden nog 15,6 procent. Het CDA werd ondanks een fors verlies de derde partij met 12,9 procent (dit was bij de vorige verkiezingen 17,8), gevolgd door Forum voor Democratie met 11,6 procent (nieuw op de kieslijst).’

Het bericht gaat nog verder, maar nu al is duidelijk dat het leest als de gewoonste zaak van de wereld. De vraag is of het Lab verder gaat met dit experiment. Onderzoeker Gonnie Spijkstra vertelde aan NumRush dat het project geëvalueerd wordt, dat de robot artikelen produceerde wat ze normaal gesproken nooit was gelukt, maar dat de technologie een betere toepassing heeft op sportuitslagen. Maar heeft het lab daar nog geen concrete plannen voor.

Dan rest de vraag. Wat doet de rest van de wereld? En waarom verschijnt in 2019 pas het eerste bericht in Nederland?

In Nederland is robotjournalistiek vooral in de onderzoekende fase. Nog steeds geen alarmerende berichten over de robot die het werk van de journalisten overneemt. Het moet meer een slimme en snelwerkende assistent worden. RTL is bezig om geautomatiseerd lokaal nieuws te maken. Bij het FD wordt er gewerkt aan het automatisch toekennen van trefwoorden en het schrijven van koppen.

Overal komt naar voren dat de robot vooral geschikt is voor sportnieuws. De redactie van AD testte daarmee met de robot PASS, waar voetbaldata wordt gecombineerd met de software om berichten te schrijven over de lokale competities. Nog even geduld dus.

Het uiteindelijke streven is om de robot te leren om zelf verhalen te laten schrijven, vertelt onderzoeker Chris van der Lee. Hij is verbonden aan de Universiteit van Tilburg waar hij onderzoek doet naar het PASS-systeem en automatische templates. “Er zijn algoritmes ontwikkeld waardoor we beter inzicht kunnen krijgen waarom het systeem bepaalde beslissingen maakt. Dat is heel interessant want op die manier kun je sneller en beter ontwikkelen. Nu komen er soms vreemde woorden of onlogische verbanden uit.”

In het buitenland is men al veel verder. The Washington Post maakt al jaren gebruik van een programma genaamd ‘Heliograf’. In zijn eerste jaar produceerde het al 850 artikelen en was nauw betrokken bij de uitslagen van de Presidentsverkiezingen in 2016. The Heliograf kan ook trends in financiële data ontdekken en een signaal geven aan de journalisten bij opvallende zaken.

Volgens John Micklethwait van Bloomberg loopt de financiële markt voorop. Zij maken gebruik van Cyborg. ‘Het programma kan een financieel rapport ontleden op het moment dat het verschijnt en onmiddellijk een nieuwsbericht schrijven met alle feiten en cijfers.”

TYSONS CORNER, Va. (AP) — MicroStrategy Inc. (MSTR) on Tuesday reported fourth-quarter net income of $3.3 million, after reporting a loss in the same period a year earlier.

MANCHESTER, N.H. (AP) — Jonathan Davis hit for the cycle, as the New Hampshire Fisher Cats topped the Portland Sea Dogs 10-3 on Tuesday.

Het Amerikaanse persbureau Associated Press laat het duidelijkst zien welke meerwaarde de robotjournalistiek met zich meebrengt. Per kwartaal levert het vijftien keer meer nieuwsberichten af dan voorheen.

Bronnen